موسیقی ترکمن

از ويژگيهاي فرهنگ هر جامعه كه متناسب با محيط زندگي ، عادات و آداب اجتماعي و طبيعت پاك
انساني است، موسيقي در معناي سازها، آهنگ ها و سرودهايي است كه مجموعاً زبان حال و

مترجم احساسات و عواطف مردم است كه از گذشته ي بسيار دور از نسلي به نسل بعد منتقل

شده، به عنوان جزئي از فرهنگ قومي با روح و جان مردم درآميخته به حيات خود ادامه مي دهد.

موسيقي فولكلوريك[1] تركمن به عنوان يكي از غني ترين انواع موسيقي شرق، همانند موسيقي

ساير ملل كه ريشه در عقايد مردم دارد، از ذهن مردم و آرزوهاي آنان الهام مي گيرد و مملو از تنوع

و غناي ملي، حماسي و تاريخي است، كه همچون سرزمين مادري سرگذشتي افتخارآميز و سررشته

به آن دارد. اين موسيقي كه از غمها، شاديها، دردها و شهامت هاي مردمي آنها سرچشمه مي گيرد،

نشانگر احساس، بيان و فرياد مشترك اين قوم، از وراي سال ها كار و كوشش و مبارزه بوده است.

موسيقي در تركمن صحرا از ديرباز به عنوان يك ركن معنوي در زندگي مردم منطقه حضور داشته، و

عمدتاً بوسيله بخشي ها كه سند زنده تاريخ و قوميت مردم اين خطه هستند، حفظ و اشاعه يافته

است. مردم تركمن با موسيقي زندگي مي كنند نه اين كه بر حسب تفنن بدان روي آورند. عموماً

موسيقي تركمن به واسطه ويژگي هاي خود عاري از لهو و لعب بوده و نوعي آرامش به شنوندگان

القا مي كند و شنوندگان درحالي كه گرداگرد بخشي ها نشسته اند در سكوت كامل به نغمه هاي

موسيقي گوش فرا مي دهند.

موسيقي تركمني كه در رديف موسيقي هاي مقامي[2] شناخته مي شود در مقايسه با موسيقي

غير مقامي از محتواي عميق تر و گستردگي بيش تري برخوردار است . موسيقي بزرگ تركمن را

موقام ( مقام ) مي گويند.



مقامات به دو گروه خلق موقامي (مقامات مردمي) و حان موقامي (مقامات درباري) تقسيم مي شوند.



« خلق موقامي » يعني هنر عامّه، تجلي ذوق، فكر و احساس انسان عامي به صورت آثار هنري بدون

هيچ تكلف و در نهايت ساده انديشي . هنري كه بر واقع گرايي و بي پيرايگي و انديشه جمعي استوار

است.

« حان موقامي » يعني هنر خاصّه، هنر تفاخر و مدح و ستايش خان ها و بيگ ها، هنر قراردادي و واقع

گريز كه بر انديشه و خصلت فردي و سليقه شخصي متكي است.



لازم به ذكر است كه خود خلق موقاي (مقامات مردمي) نيز به بخش هاي مختلف و متفاوتي تقسيم

مي شوند كه عبارتند از :

1- مقامات حماسي

خلق موقامي 2- مقامات تاريخي

3- مقامات عاشقانه

موقام لر 4- مقامات عارفانه

5- مقامات طبيعت گرايي



حان موقامي : مدح و ستايش خان ها وبيگ ها




يوسپنسكي Uspenskiy يكي از بزرگ ترين محققين موسيقي كه تمامي موسيقي هاي اقوام ترك

زبان آسياي مركزي را به نت درآورده و تحقيقات گسترده اي در انواع موسيقي اين مناطق نيز به عمل

آورده پس از مطالعات فراوان در فولكلور تركمني « آيدم » (مقامات ) را به انواع زير تقسيم كرده است :



1-آثار ديني و اخلاقي

2-آثار پر مضمون و حزن انگيز هجران و شكوه و شكايت از زندگاني

3- آثار جنگي و شكارچي گري

4- آثار عاشقانه

5-آثار درماني

6-آثار تاريخی



در موسيقي تركمن مقامات و قطعات فراواني وجود دارد كه نعداد آنها حدوداً به پانصد مقام مي رسد كه هركدام از حادثه و حكايتي سخن مي گويند. اسامي برخي از اين مقامات تركمني عبارتند از :



1-گوك دفه موقامي 2- بال صاياد موقامي

3- بيكه حالان موقامي 4- كچ پلك موقامي

5- آت چاپان موقامي 6- آزاد لئق موقامي

كه پرداختن به اين مقامات از حوصله اين سخن خارج مي باشد.



موسيقي تركمن در چهار دستگاه « مخمس ، قرق لار و تشنيد و نوايي » اجرا مي گردد.

موسيقي تركمني را از نظر نقش پيام رساني و تأثير گذاري مي توان به گونه هاي زير طبقه بندي نمود :



الف- موسيقي عاطفي : اجراي اين گونه موسيقي به صورت آوازي است. مادر با آوايي حزين

احساسات و آرزوها و تمايلات عاطفي خود را به فرزندش ابراز مي دارد. اين گونه موسيقي را لالايي

و در اصطلاح تركمني « هودي » Hudi مي نامند.

ب- موسيقي تغزلي : در اين گونه موسيقي خواننده سوز و گداز عاشقانه و شرح هجران و فراق

معشوق را بيان مي دارد. موسيقي تغزلي را مي توان به دو شكل « لأله » خواني و چوپاني خواني

تقسيم كرد. لأله را دختران جوان در جمع همسالان مي خوانند. در اين جمع معمولاً يكي از دختران

سازي به نام « قاوز » Gavuz كه هان زنبورك است مي نوازد و يكي از دختران كه از صدايي خوش

بهره مند است مي خواند و شوري بر مي انگيزد.



ساير انواع مي توان به موسيقي حماسي- رزمي ،موسيقي بزمي و موسيقي آييني اشاره كرد.



در يك نگاه كلي مي توان گفت موسيقي تركمن

از طبيعت و جغرافياي منطقه الهام گرفته است.



صداي حركت ايل ( صداي سم اسبان، هي هي مردان، همهمه گله گوسفندان ) ، صداي آب و باد و باران ،

صداي نفس صيادان و نمد مالان ، صداي چرخ نخ ريسي و شانه قالي بافي ، صداي خنده و گريه كودكان ،

همه اين صداها در برخورد با احساسات و ذهنيات يك نوازنده تركمن، به صورت اصوات موسيقي

درمي آيند.

به ديگر سخن نوازنده هنرمند تركمن همچون هر نوازنده بومي ديگر آهنگ ها و نغمه هايش را با الهام از محيط زيست طبيعي و اجتماعي و فرهنگي خود مي آفريند.

نظرات شما عزیزان:

آرش

ساعت14:42---27 دی 1391

ممنون خیلی خوب بود

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: