ساز منحصر به فرد ایرانی که در اینجا مورد بررسی قرار می گیرد ، سنتور است. این ساز اگرچه به کمک مضراب نواخته می شود و صوت ، نتیجه ارتعاش سیم است ، اما از آنجا که طرز نواختن آن زخمه ای نبوده ،بلکه ضربه ای است ، شرح آن به صورت جداگانه تحت عنوان(زهی-کوبی)آمده است.
سنتور ، سازی است ایرانی که اختراع آن را به ابونصرفارابی نسبت می دهند.این ساز از طریق ایران ، هم به شرق،هم به غرب راه یافته است.
ساز از جعبه ای ذوزنقه ای تشکیل شده که اضلاع آن عبارتند از:
بلندترین ضلع ، نزدیک به نوازنده ، کوتاهترین ضلع و موازی با ضلع قبلی و دور از نوازنده، و دو ضلع جانبی با طول برابر ، دو ضلع قبلی را به طور مورب قطع می کند.ارتفاع سطوح جانبی ، هشت تا ده سانتی متر است.
جعبه سنتور مجوف است و تمام سطوح جعبه چوبی است. بر روی سطح فوقانی ، دو ردیف خرک چوبی قرار دارد.ردیف راست نزدیک تر به کناره ی راست است و ردیف چپ کمی بیشتر با کناره ی چپ فاصله دارد(فاصله بین هر خرک ردیف چپ تا کناره ی چپ را پشت خرک می نامند.)از روی هر خرک ، چهار رشته سیم هم کوک عبور می کند ولی هر سیم به گوشی معینی پیچیده می شود . گوشی ها در سطح جانبی راست کار گذاشته شده اند.
سیم های سنتور به دو دسته ی سفید(زیر) و زرد (بم) تقسیم می شوند.دسته ی سیم های سفید روی خرک های ردیف چپ و سیم های زرد روی خرک های ردیف راست به تناوب قرار گرفته اند. طول قسمت جلوی خرک در سیم های سفید ، دو برابر طول آن در قسمت پشت خرک است و می توان در پشت خرک نیز ، از سیم های سفید ، استفاده کرد.نوازنده مجبور است در اجرای دستگاه دیگر ، کوک ساز را تغییر دهد.(یا در پاره ای موارد ، محل خرک ها را جلو و عقب ببرد.)
مضراب سنتور عبارت است از دو ترکه نازک ، سبک ولی محکم چوبی که در یک انتهای خود ، گیره ای دارد که انگشت اشاره نوازنده آن را می گیرد و به کمک انگشتان می زند.انتهای دیگر مضراب نیز کمی ضخیم تر شده است.
سنتور قابلیت تکنوازی و همنوازی هر دو را دارد.
نظرات شما عزیزان: