آواز:
عبارت است از به کار بردن صدا بنا بر قوانین و اصول موسیقی و مناسب ترین وسیله برای بیان احساسات و هیجانات است . زیبنده ترین صدای برآمده از حنجره و تار های صوتی انسان آواز است ، عده ای آواز را برای احساس لذت و مطبوعیت آن و عده ای برای فراموش کردن خستگی و عدم توجه به گذشت زمان و برخی دیگر برای تخفیف یا زائل کردن یک حالت روحی به کار می برند . عده ای نیز برای برانگیختن قوه تخیل و تصور شنوندگان خود از آواز کمک می گیرند . در موسیقی ایرانی لطف و دلربایی به ساز و آواز بستگی دارد . آواز های ایرانی نمودار حالات درونی انسان می باشند خواه شاد یا غمگین نهفته های درونی را آشکار و پستی و بلندی را برای تفکر و اندیشه هموار می سازند . آواز ایرانی در اکثر موارد ضرب به خصوصی ندارد ، نوازنده و خواننده در حین اجرا به تناسب ذوق خود چیزی بدان می افزایند یا از آن می کاهند به این کاستن و افزودن که در چهار چوب و قالبی مشخص به نام ردیف انجام می گیرد بداهه خوانی و بداهه نوازی می گویند .
آواز سنتی ایران چهارچوبی دارد که آن را ردیف آوازی می گویند و هر آوازی که خوانده می شود همیشه بر دستگاهی از هفت دستگاه ردیف منطبق است . کسی که با ردیف آوازی آشنایی داشته باشد پس از شنیدن یک قطعه ی آوازی می تواند دستگاه و گوشه ی مربوط به آن قطعه را تشخیص دهد .
(( اجزای آواز سنتی ))
(( درآمد )) : در اجرای هر آوازی معمولاًدر ابتدا درآمد خوانده می شود ، درآمد اولین گوشه ی هر دستگاه و یا آواز می باشد و شنونده با شنیدن درآمد بلافاصله تشخیص می دهد که خواننده قصد اجرای چه دستگاه یا آوازی را دارد .
در شروع درآمد کشش صدا زیاد است . هر دستگاه یا آوازی یک یا چند درآمد دارد و گوشه های هر دستگاه یا آواز نیز به نوبه ی خود دارای درآمدی کوتاه هستند . چنانکه در قدیم رسم بود که استاد به شاگرد می گفت : سلمک را درآمد کن .
در اجرای درآمد خواننده ، شنونده را آماده شنیدن قطعات اصلی دستگاه می کند و در ابتدا به او می فهماند که حال و هوای دستگاه چگونه است و در چه حالتی باید دنباله رو داستان موسیقی باشد .
(( فرود )) : فرود نیز مانند درآمد در اجرای آواز اهمیت ویژه ای دارد ، همانگونه که شنونده از درآمد یک آواز تشخیص می دهد که چه دستگاه یا آوازی قرار است خوانده شود از فرو نیز درمی یابد که چه دستگاه یا آوازی اجرا شده است . لیکن فرود به عنوان یک گوشه مطرح نمی شود بلکه برای خاتمه دادن به یک گوشه مورد استفاده قرار می گیرد .
هر دستگاه یا آوازی فرود منحصر به فرد خود را دارد و چنانچه فرود صحیح اجرا نشود آواز دلنشین و مطبوع نخواهد بود . زمانی که خواننده مثلاً در آغاز اجرای آواز خود درآمد ماهور را می خواند باید در انتها نیز فرود ماهور را اجرا کند در اجرای آواز مرکب یا در مرکب خوانی ممکن است خواننده در دستگاه ها یا آواز های مختلف گوشه هایی را بخواند و اصطلاحا ً مدگردی کند ولیکن در انتها به همان دستگاهی فرود می آید که از آن شروع به خواندن کرده است .
(( مثنوی )) : در برخی دستگاه ها و آواز ها گوشه ای تحت عنوان مثنوی دیده می شود ، مثنوی در حقیقت گل چینی از گوشه های دستگاه یا آواز مربوطه است و دارای درآمد و فرود نیز می باشد . در اجرا ی مثنوی معمولاً کشش صدا بیشتر است .
تبادل
لینک هوشمند
